ვარსკვლავებითა და ტრაგედიებით სავსე სამყარო

არ მინდოდა დამეჯერებინა, რომ მართლაც ვართ დროზე დამოკიდებული, უფრო კონკრეტულად კი – დროულობაზე. შეიძლება გჯეროდეს, ეს სულ სხვა მცნებაა, უფრო ზუსტად არ მინდოდა, რომ ასე ყოფილიყო.

ხომ გქონიათ მომენტები, რამდენჯერ ავტობუსს გაუსწრია, ვიდრე აყვავებულ ალუბლის ხის სილამაზითა და საამო სურნელით მოხიბლული გზად შეჩერდი; სულ რაღაც ხუთი წუთიც და სახლში იქნებოდი, როცა ძალიან იწვიმა, ქოლგა კი არ გქონდა, მითუმეტეს, შეიძლებოდა იმ დილით ამინდის პროგნოზი შეგემოწმებინა და ყოფილიყავი წინდახედულ ადამიანებს შორის პირველი ან თუნდაც მეორე, ზუსტად მეც არ ვიცი მერამდენე უნდა ყოფილიყავი, რომ საკმარისი ყოფილიყო, მაგრამ ფაქტი ისაა, რომ არა მხოლოდ აქ, არამედ ყოველთვის უნდა ეცადო მაქსიმალურად. შენ შეიძლება იყო ძალიან დაღლილი, მაგრამ აუცილებლად იქნები – ძლიერი და ეს ორი მცნება რომ ერთმანეთს შეადარო, აუცილებლად მოგიწონებენ უკანასკნელის გამო, მთავარი ხომ სწორედ ესაა, იცხოვრო არა საკუთარი თვისთვის, არამედ – საერთო კეთილდღეობისთვის.

ცა რომ მოიწმინდა და ვასრკვლავები უდარდელად აკიაფდნენ, ისევ სევდამ მოიცვა მთელი ჩემი არსება. ამ ვარსკვლავებში ხშირად დამინახავს დაკარგული ადამიანები და მიფიქრია, რომ სწორედ ბედნიერებისგან ანათებდნენ ათიათასობით კილომეტრით იქეთ და კიდევ უფრო, რაც შეიძლება შორს ამ ჯოჯოხეთიდან.

ტრაგედიებითაა სავსე ეს სამყარო და ჩვენც შევეგუეთ. მთავარი დამნაშავიდან უწყვეტ ჯაჭვს რომ გაჰყვები ბოლოს საკუთარ თავზე გახვიდოდი, სულ ოდნავ მაინც რომ გაგეწია წინააღმდეგობა თავდაცვითი მექანიზმისათვის, თვალების დაბრმავებისა და დაყრუვებისადმი, ყველაფრისთვის, რაც უზარმაზარ მორევში გითრევს, რასაც სოციუმის წევრობა ჰქვია და დროთა განმავლობაში კი არ მცირდება იგი, არამედ უფრო და უფრო გიახლოვდება, მანძილი ისე მცირდება ბოლოს მსხვერპლადაც შენ იქცევი, რადგან საკუთარი ნებით არ ჩაჰყევი.

ვარსკვლავებითა და ტრაგედიებით სავსე სამყაროში ცხოვრება ასეთივე ტკბილ-მწარეა, ხანდახან ზედმეტად ტკბილი და ხანდახან ისე დამღლელი, რომ არსებობაც აუტანელია და ხანდახან ხდება, რომ გკლავენ, ცოცხლად გკლავენ და მერე ამბობენ, რომ თავი მოიკალი… მერე კი სისხლიან ხელებს შენს გვამს შეაეწმენდენ, წახვალ და ვარსკვლავად გადაიქცევი, დაივიწყებ ყველაფერს და უდარდელად იციმციმებ მოწმენდილ ცაზე, ჩვენ კი დავრჩებით ამ ჯოჯოხეთში და დაგვავიწყდები, მაგრამ მიუხედავად იმისა, რომ შენთვის უკვე სულერთია, ეს ჯოჯოხეთი არასდროს მოგვცემს მოსვენების საშუალებას და ეს ისაა, რაც დავიმსახურეთ, რაც თავად მოვიპოვეთ და შემდეგი უკვე ნებისმიერი ჩვენგანი იქნება, ვინც სიკვდილს ჩახედავს თვალებში…

რა იქნებოდა შენ და დროულობას ერთმანეთისთვის ფეხი რომ აგეწყოთ? ეს მართლაც იგივე და მრავალჯერ განხილული თემაა, არ არსებობს ძალა, რომლითაც გააკონტროლებ. როგორი ფორმაც არ უნდა ჰქონდეს დროს, საიდანაც არ უნდა მოდიოდეს და საითაც იკარგებოდეს, აქვს თუ არა დასაწყისი და დასასრული, თუ მართლაც ორივე მათგანი ზუსტად ერთი და იმავე წერტილშია, საერთოდაც სულერთია.

ყველაზე მნიშვნელოვანი დრო სწორედ ახლა დგას, აი, ეს მომენტი შენსა და სამყაროს შორის მიმდინარე კონკრეტული პროცესი და კიდევ უთვალავი სხვა პროცესი, რომლებიც ქაოტურად ზემოქმედებენ ერთმანეთზე. ხომ გახსოვს, “სადღაც ინდოეთში პეპლის ფრთის მოქნევამ შესაძლოა წყნარ ოკეანეში ქარიშხალი გამოიწვიოს”, ამ ქარიშხალმა კი იქნებ ის წვიმა, რომელსაც ვერ გაექეცი. მაშინ იფიქრე იმ ფარფატა პეპელაზე, რომელიც ჰაერში მშვიდად ნარნარებს, ორი დღე იქნება თუ სამი, იქნიოს ის ლამაზი ჭრელი ფრთები და იხილოს მის ირგვლივ არსებული პატარა სასწაულები, ვიდრე შენ აქ თქეშში დგახარ, იფიქრე პეპელაზე და მის ფერებზე, სიმსუბუქესა და ხანმოკლე ცხოვრებაზე.

ასე ფიქრობ შენ და ისინიც, რომ დროულად უნდა იყოს ყველაფერი. მოასწრო ცხოვრება და მაინც, რამდენს ასწრებთ, რა არის ლიმიტი თუ მიზანი? თუ ვიღაცისთვის ჭერი, სხვისთვის ცა და სულაც სხვა ცები. ვდგავარ და პეპელაზე მეფიქრება, ეყო კი სამი დღე? რისი ნახვა მოასწრო, ისინიც გაინცდიან თუ არა ან როგორ და რას? ნუთუ, მართლაც უნდა დავკარგოთ დრო ყველაფრისთვის აზრებისა და დანიშნულების გამოძებნაში, ვიპოვით კი დროულად? მაინც რამდენი დღე გვეყოფა, ორი თუ სამი…

უსმინე ხმებს, იგრძენი სიოს შეხება, ნიადაგი ტერფებს ქვეშ, უყურე შენს წინ აღმართული შენობის გახუნებულ ნაცრისფერ კედელს როგორ აწითლებს ჩამავალი მზის სხივები, გამოიყენე ყველა გრძნობა, რომ იგრძნო და იცხოვრო. იფიქრე ყველაფერზე, გარდა იმისა, თუ რატომ არ აეწყო ყველაფერი ისე დროულად, რომ შენც ბედნიერი ყოფილიყავი.

გადაწყვეტილება

საღამოობით სახლში დაბრუნებამდე ერთი ქცევა დამჩემდა, სახლის მეზობლად ახლადგახსნილ ბარში შევდივარ და იქამდე ჯერ არ დაგემოვნებულ სასმელს გეახლებით. ვერ ვიტყვი, რომ ეს საუკეთესო რამ არის რაც დღის განმავლობაში ჩემ თავს ხდება, მაგრამ ამასაც არაუშავს და შეუმჩნევლად ვაკვირდები იქ მყოფ ადამიანებს, მათ მოძრაობას სადღაც ერთი საათის განმავლობაში. რამდენი ხანიც არ უნდა დააკვირდე ადამიანებს მათში ძალიან იშვიათად აღმოჩნდება ვინმე, ვისგანაც თვალს სხვაზე ვერ გადაიტან, ეს შეიძლება ინდივიდუალურია და ხასიათის თემაა, მაგრამ მასაშიც კი ვერ წარმომიდგენია, რომ არსებობენ ადამიანები, რომლებიც ძალიან მარტივად ინტერესდებიან სხვებით. ვიდრე ასე ვზივარ ზამთრის ცივ ღამეს ნახევრად ცარიელ ბარში და არც კი ვიცი აქ რას ვაკეთებ, შევამჩნიე, მუქი ფერის ტანსაცმელში გამოწყობილი საშუალო ხნის კაცი, ხელში ჭიქას ათამაშებს და მხოლოდ ხანგრძლივი პაუზების შემდეგ სვამს თითო-თითო ყლუპად.

Richard Savoie, 1959

ვუყურებ და ისევ ისეთი მწარეა სასმელი, ვერაფრით ჯაბნის სულში გამჯდარ სიმწარეს. ყოველ შემდეგ დღეს ელოდები, რომ აი, ეს ჭიქა წინაზე ტკბილი იქნება, უფრო ხანგრძლივად და იქნებ სამუდამოდ დაგავიწყებს, მაგრამ არა და არ მოდის სიტკბო. დათოვლილ ქუჩებს ფრთხილად მიუყვები, სუსხი და ფიფქები სახეზე დაგთამაშებენ, ყოველი ნაბიჯი მეტად გაფხიზლებს, ფეხებს გზა ახსოვთ და შენც რომ ვერ გააცნობიერე, ისე აღმოჩნდი იმავე ადგილას, სადაც გუშინ. უზარმაზარი ჭადრის ძირში კვლავაც დგას საღებავგადაცლილი გრძელი ხის სკამი, მხოლოდ დღეს მასზე ჩამოსასვენებლად თოვლისგან მისი გათავისუფლება გიწევს, ცივ თოვლს ეხები და გინდა სწრაფად გადაწმინდო, მაგრამ მისი სიცივე რატომღაც სასიმოვნოა, ხელის გულს ასე ტოვებ სკამზე და თოვლში, ფრთხილად მოიპარება ყინვა მაჯასთან, შემდეგ კიდურზე და წვის შეგრძნება ინსტიქტურად გაღებინებს ხელს, თუმც გაუძალიანდი.

უბრალოდ არაფერზე გინდა იფიქრო, მხოლოდ დაისვენო, ხმაურისგან რომელმაც სამყარო მოიცვა და მხოლოდ თოვლს და ღამეს შეუძლიათ მოგანიჭონ ყალბი სიმშვიდე, ასე ძალიან რომ ჰგავს რეალობას, ვიდრე დილა ისევ გამოგაფხიზლებს.

როგორ უთხრა, რა მიზეზით შეიძლება აუხსნა ადამიანს, რომ ვეღარ გაბედნიერებს, თითქოს სადღაც გაქრით, შენც და ისიც. ყოველ ღამე სახლში ოდნავ სახეშეცვლილი ბრუნდებით. ის ამბობს, რომ დაიღალა და ხანდახან არც კი ჭამს, ისე მიდის დასაძინებლად. გახსენდება პერიოდი, როცა ამოღამებული თვალებით ერთად ამზადებდით, აფუჭებდით, წვავდით, ზედმეტად ამარილებდით და ამ და სხვა მიზეზებით უფრო მხიარულად მიირთმევდით, ბოლოს კი, ჯიუტად ჩართული ტელევიზორის შიშინში იღვიძებდით. ხშირად საკუთარ საწოლშიც იღვიძებდი. დღეს იმ სახლში შესვლა ძნელია, იქნებ ვინმემ ის შეცვალა და თქვენ არაფერ შუაში ხართ? იქნებ სულაც ამ ჭადრის ან სკამის ბრალია სულელური ფიქრები, ალკოჰოლი! სინამდვილეში ყველაფერი უარყოფითი მას მოაქვს, ემოციებით თამაში, შენით გართობა და მერე თავის მოჩვენება თითქოს შენივე ნამდვილი სახე გამოავლინე.

მაშ, უბრალოდ უნდა დაივიწყო ახალი და ცუდი ჩვევები, ისევ შეამჩნიო რა ფერის მანიკური წაუსვამს დღეს და რატომ; რა გადახდა თავს ან რატომ არფერი გადახდენია; რისი ყურება დავიწყოთ და მერე დივანზე ჩავიძინოთ, მეორე დღეს კი კისრის ტკივილზე ტკბილად გაგეღმოს გუშინდელი ბავშვური საქციელის გამო, რომელიც თითქოს დაივიწყე და აბსოლუტურ კომფორტში გაატარე ბოლო წელი ან იქნებ მეტიც…

იგი დგება და მომსახურე პერსონალს მშრალი ღიმილით ემშვიდობება, ვერც კი მამჩნევს ისე ტოვებს ბარს და მეც ყოველგვარი ცუდი განზრახვის გარეშე მივყვები. ხუთი წუთის შემდეგ განათებული ფანჯრის წინ ჩერდება, ოთახში ტელევიზორი ციმციმებს, დაბალ ხმაზე კინოს უყურებენ, ტელეფონზე რეკავს და მონოტონურად პასუხობს:

“რას აკეთებ?”;”გეძინება?”;”კარგი, მალე მოვალ..”

ტელეფონს ჯიბეში იდებს, რამდენიმე წუთით ისევ შეჰყურებს ფანჯარას და გზას აგრძელებს. ქუჩის კუთხეში ჯერ ჩერდება, მერე სწრაფად ტრიალდება და უკან ბრუნდება, სადარბაზოში შედის მტკიცე ნაბიჯებით.

სახლში დაბრუნებული ტელევიზორთან ჩაძინებულ მას ვხედავ, ჩვენი ცხოვრება ისე ძალიან ჰგავს ერთმანეთს თითქოს ყოველ სახლში დროის სხვადასხვა პერიოდში ერთი და იგივე სურათი მეორდება, ფინალიც კი ერთი გვაქვს, მაგრამ არის ერთი მნიშვნელოვანი განსხვავებაც, თუნდაც ისინი ერთმანეთს ძალიან ჰგავდნენ, ჩვენ ყველანი ინდივიდუალურად ვაკეთებთ არჩევანს:

“იცი, მოთოვა… გინდა გავისეირნოთ?”

ოქტომბერი 5, 2020

მასწავლეს რომ სანთლების ჩაქრობისას სურვილები ჩუმად და გულში ჩამეფიქრებინა. მაშინ მეგონა ეს რამე განსაკუთრებული რიტუალის დეტალი იყო, სწორედ ის ყველაზე მნიშვნელოვანი მომენტი, რომელიც უზრუნველყოფდა მის ახსდენას. ერთხელაც, როცა ისევ დადგა მომენტი და თვალები დავხუჭე, იმ გარდამავალ წამს სურვილის ნაცვლად ერთმა აზრმა გამიელვა ჩემდაუნებურად, აზრმა იმაზე, რომ ეს სიჩუმე და საკუთარ თავთან ჩათქმული სურვილი სხვა არაფერი იყო თუ არა შიში შერცხვენისა, რომელიც აუცილებლად თან ახლდა იმედგაცრუებას, ყოველ შემდგომ წელს იგივე ადგილას მდგომს ჯერ კიდევ რომ არ აგხდენოდა. ირგვლივ კი არაფერი იყო, გარდა შემთხვევითობებით მოგროვებული ცხოვრებისა.

ეს კვირა პირველად ვიგრძენი მოახლოვებული ზამთრის სუსხი და მომაკვდავი სიცოცხლე ჩამოცვენილ, გახუნებულ ფოთლებში. რამდენი ნახეს და მოისმინეს ამ ფოთლებმა გასულ წელს, როგორ წამოიკვირტნენ, გაიშალნენ და ბოლოს აშრიალდნენ ჩვენს ტერფებს ქვეშ, მაგრამ რისთვის? თუ მცენარეებს შეუძლიათ მხოლოდ სხვებისთვის ცხოვრება, ჩვენ რატომ გვიჭირს ასე ძალიან? და რატომ გვეფიქრება განუწყვეტლივ მხოლოდ საკუთარ სურვილებზე? ყოველ ნაბიჯზე კიდევ ერთი გასული დღე გახსენდება ამ შემოდგომამდე. გათელილი მოგონება მოგონებას მისდევს და ყოველი შემდეგი წინაზე ბევრად მსუბუქია.

როგორიც არ უნდა ყოფილიყო გასული პერიოდი და რამდენად განსხვავებული – ჩვენი ემოციები, ერთნაირად ვემშვიდობებით მომენტებს, რომლებსაც ვეღარ დავუბრუნდებით. ღრუბლიანი ცა საბანივით გადაგვფარებია და ქალაქში შემოპარული მონსტრებისგან გვიცავს. წინა დაბადებისდღეზე სანთლების ჩაქრობისას ჩაფიქრებული სურვილი ისევ არ ახდა. ჩაიდანში წყალი ისევ აორთქლდა, ისეთ ამბავს მომიყვა, რომ ვერ გაგანდობთ, შორი გზიდან მოსულმა ფორმა ისევ იცვალა და მოგზაურობა განაგრძო, როგორც ჩვენ აღარ ვართ იგივე თავს გადახდენილი ათასი ისტორიის შემდეგ. უსასრულო ჰორიზონტზე გავყურებთ გზას, რამდენი ხანიც და რა ინტერესითაც არ უნდა დააკვირდე ვერაფერს არჩევ, იგი კი ერთხელაც სადღაც ისე მოულოდნელად გაწყდება, როგორც პირველი თოვლი, თუმცა ამინდის პროგნოზში სულაც არ ჩანდა.

ხანდახან, ძალიან რომ მომინდება ჩამოვჯდე და რაღაცები მოგიყვე, არ გამოდის და ყველა მიზეზი, მხოლოდ თავის მართლებაა, იმ შეგრძნებისთვის, რომელსაც დანაშაულის გრძნობა ჰქვია, რომ ისეთი ხარ, როგორიც ხარ და ძნელია ცვლილებების ატანა. იმაშიც კი არ ხარ დარწმუნებული, რომ ნამდვილად გრძნობ თავს დამნაშავედ. ასე უბრალოდაც ვერ ამბობ, რომ არანაირი მნიშვნელობა არ აქვს, როგორ ეწყინება, რადგან შენი შეგრძნება სულ სხვაა, არაფერი მსგავსი მისი… როგორც დამსხვრეული ნივთების პატარა ნაწილები, აბსოლუტურად განსხვავებულები, თუმც ერთნაირად მიმოფანტულები.

მხოლოდ შემიძლია წარმოვიდგინო, როგორია შენი პირველი შეხება შემოდგომასთან, რა ახლავს მას შენთვის და რა აკლია. იქნებ, ერთხელაც, ერთმანეთის გაგების მცდელობაში, თუ მოგვინდება და გავბედავთ, ერთად ვუსმინოთ აორთქლებული წყლის ამბებს, გადავიფაროთ ცის საბანი და დავაშინოთ მონსტრები ჩვენი ღრმა და ხმაურიანი სუნთქვით, სწორედ იმ შემოდგომის დღეს ისევ ცალ-ცალკე გავთელოთ ჩვენი წარსულის მოგონებები, გაცრუებული იმედები და აუხდენელი, ჩუმად ჩაფიქრებული სურვილები, როგორც გახუნებული, გარდაცვილი ფოთლები და მივხვდეთ, ჩვენ არ გვჭირდება ერთმანეთის ნაბიჯებზე დგომა, არამედ – ერთმანეთის გვერდით.